مسئولیت‌پذیری در کار مجموعه‌ای از فعالیت‌ها و وظایف است که افراد در موقعیت‌های شغلی باید آن‌ها را انجام دهند و نسبت به آن‌ها متعهد باشند. این وظایف تنها مربوط به امور کاری تخصصی مرتبط با شغل فرد نیست، بلکه وظایف اجتماعی را نیز شامل می‌شود. بدون شک، درک مسئولیت‌ها و مسئولیت‌پذیری در قبال وظایف جزو مهم‌ترین جنبه از اخلاق کاری حرفه ای محسوب می‌شود.
زمانی که سازمان فردی را استخدام می‌کند، در ازای انجام وظایف مختلف به او دستمزد پرداخت می‌کند، اما در کنار این وظایف، کارمند باید مسئولیت‌های دیگری را نیز برعهده داشته باشد. برای مثال، اگر فرد استخدام شده با مشتریان شرکت یا سازمان ارتباط برقرار می‌کند، نیاز است که نحوه صحیح برخورد با مشتری و اخلاق حرفه‌ای را رعایت کند و خوب صحبت کردن را جزو وظایف خود بداند. مجموع این وظایف تعریف شفافی برای مسئولیت‌پذیری است.
همانطور که دریافتید، مسئولیت‌پذیری در محیط کار بخش‌های مختلفی را شامل می‌شود. این بخش‌ها می‌توانند شامل وظایف شغلی، احترام به دستورالعمل‌های شرکتی، رعایت قوانین امنیتی و حریم خصوصی و بسیاری موارد دیگر باشند. این بخش‌ها تفاوت‌های بسیاری با یکدیگر دارند، اما فرد باید قوانین مرتبط با هر بخش را رعایت کند و مسئولیت کاری که انجام می‌دهد را بپذیرد.
مسئولیت پذیری را می‌توان نحوه پاسخ به یک وضعیت مشخص دانست؛ یعنی بسته به موقعیت ایجاد شده، فرد چه انتخابی دارد و سوای اینکه خروجی بد یا خوب باشد، مسئولیت آن را بر عهده بگیرد. زمانی که فرد با مسئولیت پذیری خود را پرورش دهد، به کمال می‌رسد و به دنبال آن صداقت، احترام و شخصیت قوی ایجاد خواهد شد.
چرا مسئولیت‌پذیری در کار اهمیت دارد؟
مسئولیت پذیری روی نتایج یک کسب‌وکار تاثیرگذار است. کارمندانی که خود را مسئول می‌بینند تعامل بیشتری دارند و نتیجه به دست آمده از یک تصمیم را می‌پذیرند. رهبرانی که مسئولیت پذیر هستند می‌تواند یک محیط با بهره‌وری بالا برای تیم خود ایجاد کنند و به اهداف تجاری مورد نظر سازمان برسند. تیم‌هایی که مسئولیت‌پذیری را سرلوحه خود قرار می‌دهند نیز تعامل خود را افزایش داده و به دنبال خروجی‌های بهتر خواهند بود.
بسیاری از افراد بر این باورند که مسئولیت‌پذیری تنها در محدوده وظایف شغلی فرد قرار می‌گیرد، در حالی که در اکثر مواقع دایره گسترده‌تری را شامل می‌شود. برای مثال، مدیران ممکن است با وظایفی مواجه شوند که خارج از حیطه کاری آن‌هاست، اما بنا به مسئولیت پذیری که دارند باید آن را مدیریت کنند. درک درست مسئولیت‌پذیری و اجرای درست وظایف مرتبط با آن برای بقای یک کسب‌وکار، سازمان یا شرکت الزامی است.
کارمندانی که قصد پیشرفت در یک سازمان را دارند باید رویکرد خود را نسبت به مسئولیت‌پذیری تطابق ببخشند. در بسیاری از مواقع، مدیران تنها به دنبال انجام شدن کار نیستند، بلکه می‌خواهند بدانند که یک کارمند کار خود را چگونه انجام می‌دهد و اینکه تا چه میزان برای انجام درست کار مسئولیت پذیر است.
رفتار و مهارت‌های اجتماعی نیز نقش پررنگی در مسئولیت پذیری کارکنان دارند. افرادی که نسبت به وظایف و یا همکاران خود رفتار نامطلوب دارند، تاثیرات منفی به مراتب بزرگ‌تری روی سازمان خواهند داشت. مدیری که به صورت مداوم با تندخویی رفتار می‌کند را در نظر بگیرید. کارمندان نمی‌توانند با چنین فردی ارتباط برقرار کنند، در نتیجه نمی‌توان نسبت به خروجی‌های به دست آمده رضایت داشت.
البته این مورد تنها به مدیران محدود نمی‌شود، بلکه صاحبان کسب‌وکار نیز در این دایره شامل هستند. صاحبان کسب‌وکارها نیز باید مطابق با انتظار مسئولیت پذیری داشته باشند. بی‌توجهی به این موضوع می‌تواند روی آن‌ها و کارکنان آن‌ها تاثیرگذار باشد.
چطور در محیط کاری مسئولیت‌پذیر باشیم؟
مسئولیت‌پذیری را می‌توان با تمرین و تکرار تقویت کرد و به نقطه‌ای که از آن راضی بود رساند. با فکر کردن به عملکردها و پاسخ به شرایط مختلف در محیط کار و پذیرفتن نتیجه نهایی که از تصمیم شما برخاسته می‌توانید این ویژگی را تقویت کنید. البته همیشه اینکه خود را برای یک کار مسئول بدانید خوشایند نیست و هیچگاه کار ساده‌ای نخواهد بود، به ویژه زمانی که نتیجه نهایی مطابق با انتظارات پیش نرفته است.
مسئولیت پذیری در محیط کاری جزو شرایط اصلی استخدام است، اما مسئولیت‌پذیری فردی را می‌توان یک انتخاب دانست. بهتر است که آن را به یک عادت تبدیل کنید تا با ارزش‌های درونی شما هم‌مسیر باشد.
همانطور که گفته شد، مسئولیت‌پذیری نوعی مهارت است که با تمرین و تکرار تقویت می‌شود. در ادامه چند روش برای این موضوع بیان خواهیم کرد:
- شرح شغل خود را درک کنید و به نحو احسن انجام دهید. اگرچه که به نظر ساده می‌رسد، اما راه درازی پیش رو دارید تا به سطح مطلوب مسئولیت‌پذیری کاری برسید.
- زمانی که خود را برای پاسخ به یک وضعیت آماده می‌کنید، حتما به انتخاب خود فکر کنید. اگر پاسخ شما مطابق با اخلاق فردی است، بهتر است که آن را به نحوی گزینش کنید که سبب تقویت مشخصه‌های شخصیتی شما شود.
- به عنوان یک مدیر، باید برای تیم خود الهام‌بخش باشید تا کارکنان مسئولیت پذیری را در نقش خود نهادینه کنند.
- باید بتوانید تصمیم‌های سخت بگیرید، حتی اگر تصمیم درست، سخت‌ترین تصمیم باشد.
مسئولیت‌پذیری؛ عنصری مهم برای بقای سازمان
همانطور که تا به اینجا خواندید، سازمان‌ها در هر اندازه‌ای که باشند به کارکنان خود وابسته هستند تا بتوانند اهداف تجاری خود را به دست بیاورند. کارمندان باید بفهمند که سازمان چه انتظاری از آن‌ها دارد و مدیران و صاحبان کسب‌وکار نیز باید از اجرای درست سیاست‌ها مطابق با انتظار اهداف تعیین شده اطمینان کسب کنند. مسئولیت پذیری یک عنصر وجودی است که کارمندان باید آن را در نقش خود نهادینه کنند و بسته به موقعیت شغلی و نقشی که در سازمان دارند، مسئولیت اقدامات، تصمیم‌ها و نتیجه کار خود را برعهده بگیرند.
